ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑΣ

Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του θερμοκρασία (36,8+/-0,4 ⁰C),  με τη βοήθεια θερμορυθμιστικών μηχανισμών  που έχει. Αυτό του επιτρέπει να ζει σε περιβάλλοντα με μεγάλες διακυμάνσεις της εξωτερικής θερμοκρασίας (π.χ στους Πόλους , αλλά και στον Ισημερινό). Ο έλεγχος αυτών των μηχανισμών έχει έδρα τον εγκέφαλο.

 Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις καύσεις του, με διεύρυνση των μικρών αγγείων, με αύξηση της εφίδρωσης και με επιτάχυνση της αναπνοής. Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33% , με ακτινοβολία στο 45% και με εξάτμιση στο 22%.

Από θερμοπληξία υποφέρει κάποιος όταν η θερμοκρασία του σώματός του αυξάνεται ανεξέλεγκτα και απότομα, ενώ παράλληλα σταματά να λειτουργεί ο ρυθμιστικός μηχανισμός εφίδρωσης. Η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει δραματικά και μπορεί να υπερβεί τους 41 βαθμούς Κελσίου σε δέκα με δεκαπέντε λεπτά. Εάν η θερμοπληξία δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, ενδέχεται να προκαλέσει μόνιμη αναπηρία ή να αποβεί μοιραία. 

 Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν ταυτόχρονα τα εξής: Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία, (ώστε να εμποδίζεται η απώλεια θερμότητας με εξατμίσεις) και προδιαθετειμένος οργανισμός.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

•  Ηλικία άνω των 65 ετών.
•  Καρδιακή ανεπάρκεια . χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος .
•  Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων.
•  Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, φαινοθειαζινών, αντιπαρκινσονικών. ορισμένων αντιαλλεργικών κλπ
•  Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας.
•  Μοναχικά εξασθενημένα άτομα.
•  Υπέρβαρα άτομα.
•  Ερασσιτέχνες απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες (π.χ σε μαραθώνιο).
•  Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας είναι η υψηλή θερμοκρασία σώματος έως και  41⁰C και δέρμα  ζεστό, ξηρό και κόκκινο. Η εφίδρωση σταματά και οι βαθιές εισπνοές με γρήγορο σφυγμό ακολουθούνται από κοφτές αναπνοές και αδύναμο σφυγμό. Οι κόρες των ματιών διαστέλλονται και ο λόγος γίνεται ασυνάρτητος, ενώ μπορεί, επίσης, να προκληθεί στο άτομο σύγχυση, ντελίριο, σπασμοί ή παραισθήσεις, ενώ σταδιακά το θύμα οδηγείται σε απώλεια αισθήσεων. Αν το θύμα  παραμείνει ως έχει γρήγορα παθαίνει μαζική καταστροφή των μυών, νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια που εκδηλώνονται με αναστολή της αποβολής ούρων και με πνευμονικό οίδημα. Οι αρρυθμίες από την καρδιά είναι παρούσες ενώ βλάπτεται και η πήξη του αίματος. Ο θάνατος υπό αυτές τις συνθήκες είναι αναπόφευκτος.

 Θα πρέπει να διακρίνουμε την θερμοπληξία από την θερμική εξάντληση. Η τελευταία οφείλεται σε μεγάλη απώλεια υγρών από τη ζέστη και δεν απουσιάζει η εφίδρωση ενώ ο πυρετός είναι χαμηλός ή απών. Τα συμπτώματα και η όλη εικόνα της θερμικής εξάντλησης είναι λιγότερο δραματικά:

• Πονοκέφαλος, ίλιγγος και σύγχυση
• Ανορεξία και ναυτία
• Εφίδρωση με ωχρό υγρό δέρμα
• Κράμπες στα χέρια και στα πόδια
• Γρήγορος, αδύναμος σφυγμός και αναπνοή

ΠΡΟΛΗΨΗ ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑΣ

• Αποφεύγω την έκθεση στον ήλιο.
• Προτιμώ σκιερά και δροσερά μέρη Αποφεύγω τους χώρους όπου επικρατεί συνωστισμός.
• Ντύνομαι με ελαφρά, άνετα και ανοιχτόχρωμα ρούχα.
• Φοράω γυαλιά ηλίου και καπέλο.
• Κάνω πολλά χλιαρά ντους και υγρά πανιά στο κεφάλι ή στο λαιμό.
• Πίνω πολύ νερό ή νερό με αλάτι, χυμούς φρούτων, ισοτονικά υγρά, ποτά που περιέχουν ηλεκτρολύτες (σόδα) και υδρογονάνθρακες
• Στην έντονη εφίδρωση φροντίζω για τη λήψη αλατιού για να κρατηθεί το επίπεδο των υγρών στον οργανισμό.
• Αποφεύγω τα οινοπνευματώδη ποτά.
• Καταναλώνω μικρά, ελαφρά γεύματα, χωρίς λιπαρά, αλλά με πολλά φρούτα και λαχανικά
• Αποφεύγω τη βαριά σωματική εργασία ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία, άπνοια και μεγάλη υγρασία.
• Δεν περπατάω και δεν τρέχω για πολλή ώρα κάτω από τον ήλιο.
• Αποφεύγω τις πολύωρες διαδρομές με τα μέσα συγκοινωνίας, κατά τη διάρκεια της ζέστης.
• Συμβουλεύομαι τον γιατρό μου για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας.

Πρώτες Βοήθειες - Αντιμετώπιση

1. Μεταφέρουμε τον θερμόπληκτο, χωρίς να χάνουμε χρόνο ,σε δροσερό και σκιερό μέρος .
2. Βγάζουμε όποια  βαριά ρούχα μπορεί να φορά , ώστε να αερίζεται το σώμα.
3. Βρέχουμε το πρόσωπο, το λαιμό και γενικά το σώμα με κρύο νερό.
4. Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και στο κεφάλι.
5. Αν μπορεί να πιεί, δίνουμε άφθονα υγρά και μικρές ποσότητες αλατιού ώστε ο οργανισμός να αναπληρώσει ότι έχασε με την αυξημένη εφίδρωση.
6. Καλούμε σε βοήθεια για την μεταφορά του σε νοσοκομείο και  περαιτέρω αντιμετώπιση.

Σε περίπτωση απώλειας αισθήσεων τοποθετούμε το θύμα σε θέση ανάνηψης επανελέγχουμε το θύμα για αναπνοή – σημεία κυκλοφορίας ανα 1 λεπτό και εάν δεν έχει σημεία κυκλοφορίας και αναπνοή ξεκινάμε ΚΑΡΠΑ.

ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ

Όταν η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος μας πέφτει κάτω από 35 βαθμούς Κελσίου, το αποτέλεσμα είναι η υποθερμία. Η υποθερμία, εάν παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να προκαλεί απώλεια συνείδησης, καρδιακή ανακοπή και θάνατο. Η υποθερμία προκαλείται από έκθεση σε πολικές θερμοκρασίες, αλλά και από παρατεταμένη έκθεση σε ψυχρό άνεμο ή βροχή. Μια σειρά άλλων παραμέτρων μπορούν να προκαλέσουν επίσης υποθερμία, σε κάποιον που πραγματοποιεί δραστηριότητες στη φύση, όπως:

• Μεγάλη κούραση, από επίπονη και έντονη προσπάθεια
• Ανεπαρκής ρουχισμός, που αφήνει το κρύο να φτάνει στο σώμα
•  Κακή διατροφή, χαμηλή σε ουσίες που παράγουν θερμίδες
• Έλλειψη γνώσεων και κακή προετοιμασία

Οι άνθρωποι που παθαίνουν υποθερμία, μπορεί αρχικά να μην το αντιλαμβάνονται. Ο λόγος είναι διότι η κατάσταση προκαλεί πνευματική σύγχυση που δεν επιτρέπει στους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη. Επίσης ακόμη ένας λόγος που κάνει τους ανθρώπους να μην την αντιλαμβάνονται έγκαιρα, είναι επειδή η υποθερμία εγκαθίσταται προοδευτικά ταυτόχρονα με την πτώση της εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος.
Τα σημεία και συμπτώματα της υποθερμίας περιλαμβάνουν:

1. Ανεξέλεγκτο ρίγος

2. Δυσκολίες ομιλίας με μπέρδεμα του λόγου

3. Ασυνήθιστα χαμηλή συχνότητα αναπνοής

4. Κρύο και χλωμό δέρμα

5. Απώλεια συντονισμού των κινήσεων, απώλεια συνείδησης, λιποθυμία

6. Παράλογη συμπεριφορά ή απάθεια

7. Καρδιακός παλμός που είναι αδύναμος, ακανόνιστος ή μη ψηλαφητός

8. Μαζί με την υποθερμία μπορεί να συνυπάρχει και κρυοπάγημα

• 35-37οC : κυανωτικά άκρα, ταχυκαρδία, ρίγος
• 32-35οC : σύγχυση, αποπροσανατολισμός, υπεραερισμός
• 28-32οC : αμνησία, λήθαργος, κολπική μαρμαρυγή, j κύματα στο ηλεκτροκαρδιογράφημα
•  &l <28OC : Kώμα, μυδρίαση, απώλεια τενόντιων αντανακλάσεων,κοιλιακή μαρμαρυγή,άπνοια

Ειδοποιείστε το ΕΚΑΒ

Σταματήστε την απώλεια θερμότητας, βρίσκοντας καταφύγιο, που να προφυλάσσει το θύμα από τον αέρα και την βροχή. Αλλάξτε τα βρεγμένα ρούχα και βάλτε στεγνά. Η τοποθέτηση ζεστών κομπρεσών στο λαιμό, στο θώρακα και στις βουβωνικές περιοχές, μπορεί να βοηθήσει διότι έτσι θερμαίνεται το αίμα που κυκλοφορά διαμέσου των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων που περνούν από τις εν λόγω κομβικές περιοχές. Αποφύγετε την επαφή του ατόμου με το έδαφος αν αυτό είναι παγωμένο, βάζοντας το να καθίσει πάνω σε ένα σακίδιο ή sleeping bag. Καθίστε κολλητά ο ένας με τον άλλο, ώστε να ζεσταθεί το άτομο από την θερμότητα των σωμάτων των άλλων μελών της ομάδας. Δώστε στο άτομο να πιεί ζεστά ροφήματα και φαγητά που περιέχουν ζάχαρη (μόνο όταν διατηρεί τις αισθήσεις του).

Δεν πρέπει να τοποθετείται άμεση πηγή θερμότητας όπως ζεστό νερό ή λάμπα θέρμανσης. Επίσης πρέπει να αποφεύγετε να θερμαίνετε πρώτα τα άκρα του σώματος δηλαδή τα πόδια και τα χέρια. Ο λόγος είναι διότι έτσι το κρύο αίμα θα φεύγει από την περιφέρεια και θα πηγαίνει στο κέντρο του σώματος επιδεινώνοντας έτσι την κατάσταση. Αποφεύγετε το τρίψιμο ή το μασάζ του θύματος της υποθερμίας. Χρειάζεται πολύ απαλή μεταχείριση διότι υπάρχει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Μην δίνετε στο άτομο να πιει οινοπνευματώδη. Προκαλούν διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα την απώλεια θερμότητας
Ακόμα και όταν το άτομο ανακτήσει την θερμοκρασία του, ή παροχή θερμότητας θα πρέπει να συνεχιστεί, μέχρι να μπορεί από μόνο του το σώμα να παράγει την ικανή και αναγκαία θερμότητα, που θα διατηρεί την θερμοκρασία του σταθερή.